Ana García de Motiloa dut izena eta maistra erretiratua naiz.
Hogeita hiru urtez, Arabako Unibertsitate Ospitalean, Gasteizko Txagorritxuko egoitzan, maistra izan nintzen.
Hasteko, argi dago ez dela gauza bera ikastetxe batean edo ospitale batean heztea.
Ospitaleko hezkuntza-abenturari ekin nionean, garbi jabetu nintzen zein garrantzitsua zen KOMUNIKAZIOA gaixotasunaren ondorioz ikasleengan sor zitekeen bazterketa saihesteko. Ospitaleko ikaslearen egoera emozionaletik abiatu behar zen beti, ohikoa ez zen leku batean baitzegoen, bere ohiko ordutegiak ez bezalakoekin, egin behar zituen harreman berriekin, proba medikoen beldurrez eta abar.
Ikasleei eskolako zereginetan laguntzeaz gain, materialak ere sortu behar ziren, ospitaleko egonaldia normalizatzen lagunduko zietenak eta, aldi berean, guri baliagarriak izango zitzaizkigunak ikasleei sor zekizkiekeen beldurrak eta larritasunak bideratzeko, kaltebera edo ahulagoak ziren leku berri eta ezezagun batean zeuden eta.
“Hospitalandia. Ospitale handia” bloga sortzea tresna eder bat izan zen. Horren bidez, ikasleek beren lanak argitaratzen zituzten eta beren erreferentziazko ikastetxeetako ikaskideen, tutoreen, senideen, lagunen, baita beren pediatren ere, iruzkinak jasotzen zituzten.
Ez dut aipatu barik utzi gura beste esperientzia komunikatibo garrantzitsu bat: zortzi ipuinen sorkuntza. Haien bidez, neska-mutikoek hobeto uler zitzaketen hainbat gaixotasun, hala nola asma, epilepsia, minbizia, … (*)
Lehenengo ipuinean jarri gura dut arreta, batez ere ospitalean nik bizi nuen zerbaitekin zerikusia zuena izan zelako: autoezagutza edo nork bere burua ezagutzeko bidea, testuinguru hartan bizi izandako emozioei lekua emanez.
Claudio Naranjok dioen legez:
“Unibertsitateek eskaintzen ez dietena ikasi behar dute maisu-maistrek: beren burua ezagutzeko eta sendatzeko bide sakon bati ekiten, pertsona oso bihurtzeko, beren funtsean ainguratuak, azken batean, lotura osasungarriak dituzten gizabanakoak izateko … Hezkuntza gizatiarrago batek bakarrik eralda dezake gizartea”.
Oro har, ez zaigu minari aurre egiten edo minean laguntzen irakasten. Uste dut geure kabuz egiten dugun ikaskuntza bat izaten dela, baldin eta ikasteko, begietatik haratago so egiteko prest bagaude.
Lehen ipuinak “Cinco loritos” du izenburua.
“CINCO LORITOS” bost tresna medikoren kontakizun eta erretratu txiki batzuk dira, oinarrizko bost emozioak (beldurra, poza, tristura, haserrea eta afektua) lantzeko pentsatu eta idatziak, batez ere tresna medikoekin eta ospitalea bezalako ingurune ezezagunarekin harremanetan jartzeak umearengan eragin ohi duen BELDURREAN ardaztuta. Bere irakurketaren eta irudien bidez, umeak sentimenduak, emozioak eta bizipenak adierazteko dituen aukerak aberastu ditzakegu.
Ipuin bat sortzeko fantasiaren itsasoetan murgildu behar da, murgiltze-ekintza horretan oso baliotsua den zerbait aurkituko baitugu: METAFORA. Horrek, zenbait kasutan, berba batez adierazi ezin duguna izendatzeko balio izaten digu.
Ipuinen bidez, beraietan dauden metaforekin, askotan sakon ezkutatu eta makurtuta dagoena “uki” dezakegu: EMOZIOA.
Azaldutako guztia oinarri hartuta, ipuin horietarako gida didaktikoa egin nuenean konturatu nintzen haietatik hiru metafora har nitzakeela, lehen aipatu dudan autoezagutza-bide hori guztia oso ondo irudikatzen zuten eta.
Otoskopioa edo begirada.
Ospitalea eta, haren barruan, ikasgela oso leku garrantzitsua da ADOREZ BEGIRATZEaren ekintza gauzatzeko, zenbaitetan larritasunari, minari, galerari… begiratzen ausartzeko, zeren eta adore-ekintza horretan norberak BEGIRADAREN BALIOA aurki baitezake.
Abiapuntua haurraren begirada hartu eta gurean jartzea da, hark begiratzen duenari guk ere begiratu ahal izateko: “Utzidazu zuk begiratzen duzunari nik ere begiratzen”. Esaldi hori, mutiko batek esanda, otoskopioaren ipuinean agertzen da (scopeo berbak, grekoz, begiratu esan gura du).
Begiradak berba barik hitz egin dezake.
Ospitaleko ikasgela batean lan egiteak aukera ematen digu GEURE BURUARI BEGIRATZEKO, sortu ohi ditugun pelikula mental horien aurrean begiak ondo irekitzeko eta sekuentziaz sekuentzia desmuntatzeko adorea izateko.
Horrela, ikasleei gaixotasunean laguntzea ez da autoistorio mentalez hain kutsatua egongo.
Fonendoa edo entzutea.
Ospitaleko ikasgelak eskaintzen digun beste oparietako bat ISILTZEKO AUKERA da, adimena isiltzekoa, bestearengandik, batzuetan une latzak igarotzen ari diren ume edo gurasoengandik, datorkigun berba jaso ahal izateko.
Epaitzea, iritzia, etiketa, … zelan bertan behera utzi jakitera eta hori egitera iritsi behar dugu, bost zentzumenekin entzuteko (berriro bosta).
Dagozkigun ospitale-gune horiek gure fonendoa erabiltzeko aukera ematen digute, geure burua entzuteko aukera, hitz edo berbetatik harago isiltasuna dela nagusi eta begietara so egin behar diogula hautemateko; izan ere, paradoxikoki, askotan bera izango da guri berba egingo diguna, are gehiago, benetako mezua haren bidez iritsiko zaigu, eta dohaintza-ekintza horri esker bihotzarekin entzun ahal izango dugu, azken batean, hori baita benetako entzutea.
Horrela bizi izan nuen ikasgelan, oso esperientzia traumatikoa bizi berri zuen neskato batek bere isiltasun-aldia behar zuela ohartu nintzenean:
… Berbetan egin dugu apur bat, beste ikasle batek parte hartu du solasaldi txikian, hitz gutxi esan dira eta neskatoaren aurpegian hutsune handia islatuta.
Idaztera, margotzera, marraztera… animatu dut, eta esan diot horrek lagundu egiten digula hankatxoak jartzen tristurari, minari, … irribarre txiki bat egin du, eta gero haren begiak lainatu egin dira berriro. Horrela egon da aldi batez, eta berbarik eza sumatu dut hor.
Lagun egin diot … isiltasunaren trinkotasunean murgilduta geratu da, jarrera aldatu barik. Isiltasun horretaz jabetu naiz, begietara begiratu diot, eta berak ere begiratu egin dit … Une batez, kosta egiten zait haren begiradari eustea …
…eta handik denbora batera neskatoa marrazten hasi da. Haren sorkuntzaren eboluzioari begiratu diot: animaliak, hodei bat eta atzean ostadarra, musika-notak, umeak, … bizitza-eztanda …
Berriro neskatoari begiratu diot eta ikusi dut haren aurpegiak haur-munduko espresioak hartu dituela. Distira txiki bat sumatu dut haren begietan. Eguzki-izpiak, herabe, leihotik sartzen dira. Lainoa desagertu egin da.
Zer izen jarriko diogu marrazkiari? galdetu diot. “MARRAZKI BIZIDUNAK” erantzun dit berak.
Xiringa edo beldurra.
Xiringa benetako edo irudikaturiko beldur askoren protagonista nagusitzat har dezakegu.
Berriz ere BELDURRA aipa dezakegu, geure beldurretatik, gure egitura psikikoaren parte diren horietatik, lantzeko aukera gisa, eta ulertzera ez bada ere, horiei aurrez aurre begiratzera eta leku egitera irits gaitezen.
Ez da erraza minari, are gutxiago haur batenari, begiratzea, baina pixkanaka, urratsez urrats, gure “korapiloei” lasaitasunetik begiratzeko introspekzio-lana egiten badugu, oso lorpen garrantzitsua izango da umearen eta gurasoen minaren ondoan lasai egoteko.
Prest egon behar dugu barneratzeko ikaskuntza handietako asko minetik egiten direla, galeratik.
Kontakizun horren bidez, erizainen figura hartu gura izan zen kontuan, haur bati injekzioa jartzeko lan zaila egin behar duten profesionalak. Nahiz eta batzuetan minarekin harremanetan jarri, lagundu egingo diete, hori da ipuinaren azken mezua:
“LAGUNDU EGIN GURA DIZUET. OSATU AZKAR”.
Mezu horretatik harago, ikasgelan edo ikasgelatik kanpo ikasi ahal izan duguna dago, MINAK, ONARTZEN IKASTEN BADUGU, OSATZEN LAGUN DIEZAGUKEELA.
Amaitzeko, esango dut gure erronka nagusia, ikasle bereziki ahulekin lan egindako edo egiten dugun profesionalak garen aldetik, HEZI eta LAGUN EGIN berben benetako esangura ulertzea eta barneratzea dela, batzuetan txarto sentitzen diren eta mina, amorrua, tristura … sentitzen duten ikasle horiek gidatzea eta horien ondoan egotea dela, eurak benetan DIREN hori IKUS dezaten lagunduz, eta bizitzea egokitu zaien egoerari aurre egiteko eurek dauzkaten baliabideak aurkitzen lagunduz.
Horrela, curriculum hutsetik haratago joatea lortuko dugu, eta, batez ere, PERTSONA diren ikasleen HEZKUNTZA INTEGRALA lortuko dugu.
Erronka handia!
Ana Mª García de Motiloa Gámiz.
Gogorarazten dizugu BBK Familytik datorren irailaren 7an, 18: 00etan, “Nola lagundu ahalik eta ondoen eskolatzeari?” Tailerra antolatu dugula, Ana Saénz psikologoak emana. Hartu zure doako sarrera.
Gurasoek, oro har, gogo handia izaten dute beren seme-alabek eskolako esperientzia has dezaten, non estimulu, laguntxo, laguntxo eta jolasen mundu berri bat igaroko duten “andereño” edo “maisu” en eskutik. Baina pena eta beldur batzuk ere sentitzen dituzte errealitate berri honen aurrean. Neskatilak eta mutikoak ere liluratu egiten dira kolorez eta ondo pasatzeko promesez betetako espazio horrekin, baina ai! Nola askatu amaren edo aitaren esku segurua! Luizi handia da! Baina haztea segidako banaketen bide bat da, eta, hazkuntza-jarraibide normalizatuetatik, ez daude beti argi prozesu horretan laguntzeko behar diren irizpideak eta mugak. Horregatik, hausnarketarako gune bat eskaintzen dugu, bereizteko moduak hazteko prozesuan eta horiei eusteko moduetan zer inplikatzen duten hausnartzeko, eskolatzearen lehen urrats horiei laguntzeko orduan segurtasun handiagoa sentitzeko.